Πρωτοσυναντάμε τον όρο «ζύθο» σε κείμενα αρχαίων γεωγράφων περιηγητών όπως τον Στράβωνα και τον Διόδωρο καθώς περιέγραφαν ένα ποτό προερχόμενο από το Αιγυπτιακό κριθάρι. Η βάση του ήταν το ρήμα «ζέω» που σημαίνει «βράζω». Το λατινογενές «μπίρα» προέρχεται από την ιταλική λέξη «birra» που με την σειρά του έχει τις ρίζες του στο λατινικό «biber /bibere» ελληνιστι «ποτό/πίνω». Συχνά συναντάμε στις λατινόγλωσσες χώρες το ζύθο ως «cerveza» προερχόμενο από την αρχαία Ολύμπια θεά Δήμητρα, «Ceres» κατά την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. 

Σύμφωνα με το λεξικό της Οξφόρδης αναφορικά με το έτυμον της λέξης Μπύρα προκύπτουν τα εξής ενδιαφέροντα: Αλκοολούχο ποτό ζύμωσης, φτιαγμένο από σιτηρά, κυρίως κριθάρι, που εγχέεται με λυκίσκο. Μια δυτικο-γερμανική λέξη πολυσυζητημένης και διφορούμενης καταγωγής. Πιθανώς τον 6ο μ.χ αιώνα μοναχοί, δανείστηκαν την αργκοτική/καθημερινή/λαϊκή λατινική λέξη biber ”ποτό” (ρήμα, στο απαρέμφατο: bibere) για το μοναστικό ποτό τους. 

Μια άλλη πρόταση είναι ότι προέρχεται από την πρωτογερμανική ρίζα/λέξη* beuwoz-beuwo που σημαίνει ”κριθάρι”. Η λέξη αυτή -beuwoz-, όντως εμφανίζεται, αλλά η χρήση της είναι σπάνια, εκτός της ποίησης, όπου είναι πιό συχνή, ενώ δεν ήταν κοινής χρήσης σε όλους τους γερμανόφωνους πριν το 16ο αιώνα, ως προσδιοριστικό όνομα του συγκεκριμένου αλκολούχου ποτού ζύμωσης. 

Το γαλλικό bière είναι δανεισμός, μέσω Αλσατίας, από τα γερμανικά, τον 16ο αι. Το ισπανικό cerveza προέρχεται από τη λατινική λέξη cervesia (κρεμώδες ποτό μπύρας), λέξη που ίσως σχετίζεται με τη λατινική λέξη cremor (κρέμα). Η μπύρα, ήταν συνηθισμένο ποτό ανάμεσα στους περισσότερους λαούς της Ευρώπης, καθώς και στην αρχαία Αίγυπτο, τη Μεσοποταμία, στους Έλληνες και στους Ρωμαίους ως ”εξωτικό” προϊόν. Όμως στους Ελληνες υπήρχε λέξη προσδιορισμού αυτού του ποτού. Η λέξη britos (αναφέρει το λεξικό με λατινικά γράμματα), που χρησιμοποιείτο ως προσδιοριστική Θρακικών ή/και Φρυγικών παρασκευών του ποτού, λέξη που ”συμπτωματικά” σχετίζεται (ομοηχεί ή είναι δάνειο;) με την λέξη της παλιάς αγγλικής brewan που σημαίνει ”παρηγοριά”. Ηταν δηλαδή ποτό της παρηγοριάς; Επίσης η λατινική zythum προέρχεται από την Ελληνική ζύθος που προσδιόριζε κυρίως την αιγυπτιακή μπύρα, μάλλον από τη λέξη ζύμη, ζύμωση, μιάς και η μπύρα όντως είναι προϊόν ζύμωσης.

Μπίρα ή Μπύρα;
Βλέπουμε την λέξη να γράφεται καί με τους δύο τρόπους και συχνά προκύπτει το ερώτημα: ποια από τις δύο γραφές είναι η σωστή. Τα λεξικά συμφωνούν, γενικότερα, στην ετυμολογία:
  • μπίρα < ιταλική birra < γερμανική Bier < πρωτογερμανικά *beuzą (“μπίρα”) < ινδοευρωπαϊκή (ρίζα) *bʰews-, *bheus-
Οπότε από ετυμολογική σκοπιά δεν υπάρχει λόγος να γραφτεί με ύψιλον. Ο λόγος για τον οποίον γράφτηκε κι έτσι, με ύψιλον, μάλλον είναι άγνωστος. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, καί οι δύο γραφές μοιάζει να είναι δόκιμες:
  1. Το μπύρα δικαιολογημένο από την ιστορική χρήση
  2. Το μπίρα ως ορθότερο ετυμολογικά κι άλλωστε πάνε δεκαετίες τώρα που χρησιμοποιείται ευρέως κι αυτή η διορθωμένη ορθογραφία.
Εμείς πάντως εδώ στο beeroskopio την γράφουμε αυστηρά με ''υ'' χωρίς ιδιαίτερο λόγο. Απλά μας αρέσει!
Axact

Παναγιώτης Στεφανιδάκης

Λάτρης της ποιοτικής μπύρας, διαδίδω το πάθος μου μέσω του Beeroskopio! Super User στο Untappd, homebrewer, δοκιμάζω συνεχώς νέες μπύρες να διευρύνω την γευστική μου παλέτα! Θα χαρώ να επικοινωνήσω μέσo social media ή στο stef82gr@hotmail.com σε οποιαδήποτε απορία σχετικά με τον κόσμο του ζύθου.

Post A Comment:

2 comments:

  1. Το κρασί δεν χρειάζεται απόσταξη το αλκοόλ όμως χρειάζεται
    Ζύθος = Ψωμί
    Από Κριθάρι κάνωμαι Ζύθο

    Πυρά χρειάζεται η Μπύρα για να απόστάξωμαι το αλκοόλ από το κριθάρι που πρωηγουμένως εxωμαι επεξεργασθεί καταληλα για την παραγωγή της Μ-ΠΥΡΆΣ
    Μ = η Μαωρα γης δηλαδή εδώ στη γη γείνεται αυτό,
    Π = Πυρ χρησιμοποιούμε
    Y = συσώρευση, μπαινει στο ποτήρι αυτό που πάμαι να παράξωμαι,
    Ρ = Ρέει είναι σε ρευστή κατάσταση
    Α = από Α ενέργεια (ηλιάκη) μας προέρχωνται όλα αυτά τα καλούδια που χρησιμοποιούμαι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. "beuzą" λέγεται και η αντλία βενζίνης στα βενζινάδικα

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Αφήστε μας το σχολιο σας!