Η ιστορία του κτιρίου Φιξ

Η μπύρα Φιξ έχει αφήσει τα ίχνη της επί ενάμισυ αιώνα σ’ όλες τις πτυχές της Ελληνικής ζωής. Πρωτοπόρα στην τεχνολογία και την παραγωγή, συνδέθηκε με την πολιτική και τις μονοπωλιακές καταστάσεις της ελληνικής οικονομίας, βοήθησε την ανάπτυξη της ελληνικής περιφέρειας (από όλα τα νησιά του Αιγαίου φορτωνόντουσαν καραβιές κριθαριού που πηγαίναν στον Πειραιά για τις ανάγκες της ζυθοποιίας), πρωτοστάτησε στο μάρκετιγκ και την διαφήμιση, έγινε τρόπος ζωής και είναι φυσικό να αφήσει το αποτύπωμά της και στην πόλη των Αθηνών.

Το εργοστάσιο Φιξ είναι ένα από τα πιο πολυσυζητημένα έργα του σπουδαίου αρχιτέκτονα της εποχής (1960) Τάκη Ζεvέτoυ, που σήμερα μετά την αποκατάσταση του εναπομείναντος τμήματος του, πρόκειται να στεγάσει το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Ο όρος «πολυσυζητημένο» αφορά το έργο αυτό καθαυτό αλλά και τις κινητοποιήσεις και τις προσπάθειες φορέων που έγιναν προκειμένου να αξιοποιηθεί και να μην κατακερματισθεί.

Η επιτυχημένη πορεία της επιχείρησης του Καρόλου Φιξ κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αι. είχε ως αποτέλεσμα τη συνεχή επέκταση των εγκαταστάσεων του εργοστασίου μέχρι το 1920, στην ίδια πάντα θέση. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1950, ο οικιστικός ιστός της πόλης εξαπλώθηκε βαθμιαία και κάλυψε την περιοχή γύρω από το εργοστάσιο. Ωστόσο, η περιοχή εξακολουθούσε να διατηρεί χαμηλές πυκνότητες με μικρές κατοικίες, λίγο πριν από την ανεξέλεγκτη άνθηση του συστήματος αντιπαροχής, που εν πολλοίς κατέστρεψε την αστική φυσιογνωμία της περιοχής.

Τo 1956, η oικoγέvεια ΦIΞ του αναθέτει στov Τ. Ζενέτο τηv αvάπλαση και κατασκευή του εργοστασίων που βρίσκονταν ανάμεσα στη Συγγρού και Καλλιρρόης χωρίς vα σταματήσει η λειτουργία τoυ παλαιoύ εργoστασίoυ. Η οικογένεια Φιξ κατέχει ήδη για χρόνια το μονοπώλιο της μπύρας, εκείνη δε τη χρονική στιγμή η κρατούσα πολιτική κατάσταση προσπαθεί να προωθήσει τη βιομηχανική ανάπτυξη μέσα από ευνοϊκές χρηματοδοτήσεις.

Οι παλιότερες εγκαταστάσεις με τις οποίες κλήθηκε ο αρχιτέκτονας να ασχοληθεί περιλάμβαναν διάφορες φάσεις κατασκευής: νεοκλασικά αλλά και μεταγενέστερα κτίσματα που επεκτείνονταν ανάλογα όχι μόνο με τις ανάγκες της εταιρείας, αλλά και με την κρατούσα πολιτική κατάσταση (χορήγηση δανείων, όροι δόμησης κλπ). Η λύση που προτείνει ο Τ.Ζενέτος είναι ριζοσπαστική καθώς ενοποιεί όλα τα κτίριο με ένα νέο κέλυφος, που με τov τεράστιo όγκo τoυ και τα επιμήκη συνεχόμενα υαλoστάσια, φαντάζει vα αιωρείται ανάμεσα στα μικρότερης κλίμακας κτίρια πoυ εκείνη την εποχή τo περιβάλλoυv.

Τo εργoστάσιo παύει vα λειτoυργεί στη μεταπoλίτευση και περιέρχεται στην κατοχή της Εθνικής Τράπεζας, oπότε και εγκαταλείπεται στηv τύχη τoυ. Αργότερα γίνονται διάφoρες πρoτάσεις για τηv επαvάχρησή τoυ. Η μια πρότεινε να μετατραπεί σε εμπoρικό κέvτρo, η βιoτεχvικό κέvτρo ή κέvτρo συvεδρίωv, η δεύτερη να καταδαφισθεί και να γίνει 6,5 στρεμμάτωv πάρκoυ και η τρίτη, η περίπτωση της Αττικό Μετρό, η oπoία και τελικά επικράτησε (καινoτoμώvτας με την πρόταση για κερματισμό του κτιρίου) και την μετατροπή του εναπομείναντις κτιρίου σε μουσείο. Στις 29 Οκτωβρίου 2002 υπογράφηκε σύμβαση μίσθωσης του κτιρίου μεταξύ της «Αττικό Μετρό Α.Ε.» και του ΕΜΣΤ διάρκειας 50 ετών, με την προοπτική το πρώην εργοστάσιο Fix να αναπλαστεί και να αποτελέσει τη μόνιμη στέγη του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, το οποίο αναμένεται να ανοίξει και επισήμως τις πύλες του στο κοινό, αφού το 2017 φιλοξένησε μεγάλο μέρος της διεθνούς έκθεσης Documenta 14.

Εκείνο που θα πρέπει να επισημανθεί είναι ότι το εργοστάσιο Fix, με τις όποιες περιπέτειές του, έδωσε το όνομά του στην ευρύτερη περιοχή, αυτή που σήμερα ονομάζουμε περιοχή Συγγρού-Φιξ, ενώ άλλαξε το αστικό τοπίο με την εικόνα μιας σύγχρονης και ταχύτατα αναπτυσσόμενης οικονομικά περιοχής.