Ιουλίου 2020
Τα πάντα για την μπύρα τις Μικροζυθοποιίες και το homebrewing

Η ιστορία ξεκινά το 1978, όταν ένας νεαρός φοιτητής από τη Γερμανία επισκεπτόταν για πρώτη φορά το Μύρτος, ανακάλυπτε με θαυμασμό τις γύρω περιοχές και έβαζε στόχο να επαναλάβει τις διακοπές του και την επόμενη χρονιά. Τα ταξίδια επαναλήφθηκαν, όμως τα χρόνια πέρασαν, και ο Ηelmut, χημικός πλέον σε μεγάλη φαρμακοβιομηχανία, κρατούσε το Μύρτος ως μια όμορφη ανάμνηση και ένα πάντα φιλόξενο προορισμό διακοπών. 

Η σχέση του όμως με την περιοχή δεν έμελλε να τελειώσει έτσι απλά. Αρκετά χρόνια μετά, το 2012, πήρε την απόφαση να αφήσει πίσω του τη Γερμανία και να εγκατασταθεί μόνιμα σε ένα μέρος που γνώριζε πλέον πάρα πολύ καλά. Και εκείνο φρόντισε να τον ανταμείψει αφού εκεί ήταν τελικά που γνώρισε και τη γυναίκα του, την Alison, η οποία επίσης είχε αφήσει πίσω της την δική της πατρίδα, την Αγγλία, και ζούσε μόνιμα στο Μύρτος. Μαζί ανακάλυψαν πως έχουν ακόμα ένα κοινό: Την αγάπη τους για την καλή μπύρα!


Κι αφού δεν μπορούσαν να την βρουν, αποφάσισαν να τη φτιάξουν μόνοι τους. Ο Ηelmut ως ένας έμπειρος χημικός γνώριζε πολύ καλά πως να στήσει το δικό του μικροζυθοποιείο και να παράξει φρέσκιες, χειροποίητες και υψηλής ποιότητας μπύρες, και η Alison ήταν εκείνη που φρόντιζε κάθε παρτίδα να είναι και λίγο καλύτερη από την προηγούμενη. Και οι δύο άλλωστε προέρχονται από χώρες με μεγάλη παράδοση στην ζυθοποίηση και την παραγωγή μπύρας, ήξεραν πολύ καλά τι ήθελαν να πετύχουν, και αυτό ακριβώς έκαναν.

Μετά τις πρώτες παρτίδες και δοκιμές τα πράγματα είχαν πάρει το δρόμο τους. Όσοι φίλοι δοκίμαζαν τις σπιτικές τους μπύρες, τους παρότρυναν να τις συσκευάσουν για να τις έχουν και οι ίδιοι σπίτι τους και έτσι τα πράγματα άρχισαν να γίνονται πιο επαγγελματικά. Ο Ηelmut και η Αlison άρχισαν να επισκέπτονται φεστιβάλ μπύρας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και τότε κατάλαβαν πως έχουν πραγματικά ένα προϊόν που μπορεί να σταθεί άνετα ανάμεσα σε κάθε άλλη craft μπύρα που κυκλοφορούσε στην Ελλάδα από μικροζυθοποιεία τα οποία είχαν να αρχίσει να πολλαπλασιάζονται σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.

Oι μπύρες Helmisons, όνομα που προέρχεται από τα ονόματα του Helmut και της Αlison, ήταν γεγονός, και το νοτιότερο ζυθοποιείο της Ευρώπης, όπως και οι ίδιοι το αποκαλούν στήθηκε το 2018 από την αρχή, δίπλα από το σπίτι τους στα Γδόχια. Τηρώντας όλες τις απαραίτητες προδιαγραφές, και μετά από μια δύσκολη γραφειοκρατική διαδικασία απόκτησης της κατάλληλης άδειας παραγωγής και εμφιάλωσης που κράτησε περίπου ένα χρόνο, στις αρχές του 2019 οι πρώτες μπύρες σε 4 διαφορετικές ποικιλίες έγιναν πραγματικότητα και άρχισαν να κυκλοφορούν σιγά σιγά στην περιοχή από το περσινό καλοκαίρι.

Με εφόδιο το πολύ ποιοτικό νερό από τις πηγές της Ρίζας και ελληνικές πρώτες ύλες, όπως μας εξήγησε ο Helmut όταν τον επισκεφθήκαμε, όλα τα στάδια της διαδικασίας ζυθοποίησης διαρκούν περίπου 8 ώρες και στη συνέχεια η μπύρα αφήνεται να ωριμάσει για τρεις μέρες, στη συνέχεια ακολουθεί μια δεύτερη διαδικασία ζύμωσης που διαρκεί 7 με 10 μέρες. Στη συνέχεια η μπύρα εμφιαλώνεται, και η διαδικασία ζύμωσης ολοκληρώνεται μέσα στο μπουκάλι, ώστε να είναι τελικά έτοιμη προς κατανάλωση. Καθόλου τυχαία το Μύρτος ήταν η περιοχή που αγκάλιασε πρώτη τις Helmisons με τις μπύρες να διατίθενται σε super market και σχεδόν όλα τα καταστήματα εστίασης της περιοχής

Ένα χρόνο μετά η παραγωγή έχει αυξηθεί, και οι 4 ποικιλίες (Ιndia Pale Ale, American Pale Ale, Dark Ale και Witbeer) με περιεκτικότητα σε αλκοόλ από 5% έως και 7,5%, αρχίζουν πλέον να κυκλοφορούν εκτός από το Μύρτος και σε εστιατόρια, μπαρ και σούπερ μάρκετ της Ιεράπετρας του Ηρακλείου και των τριγύρω περιοχών και περιμένουν τον καθένα να τις ανακαλύψει. Ταυτόχρονα υπάρχει η δυνατότητα και για ζυθοποίηση κατά παραγγελία για κάθε είδος μπύρας που μπορεί κανείς να θέλει να προσφέρει σε κάποια κοινωνική εκδήλωση, γάμο ή βάφτιση, εφόσον βέβαια η παραγγελία γίνει μερικές εβδομάδες νωρίτερα.

Γεύσεις αληθινής μπύρας, που δεν μπορούν να περάσουν απαρατήρητες σε σε όσους έχουν συνηθίσει τις κλασσικές βιομηχανικές Lager ή Pilsner μπύρες που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά, και ταυτόχρονα θα εντυπωσιάσουν αυτούς που έχουν δοκιμάσει και άλλες ελληνικές ή ξένες craft μπύρες. Ποικιλίες που η κάθε μια έχει τη δικιά της ιστορία στο χρόνο και γευστικές διαφορές που αξίζει κανείς να ανακαλύψει ξεχωριστά!

Τα πάντα για την μπύρα τις Μικροζυθοποιίες και το homebrewing
«Πολύς κόσμος πιστεύει πως illegal σημαίνει απλά και μόνο κάτι παράνομο. Κι όμως σε όλες τις λατινογενείς γλώσσες σημαίνει και κάτι που πάει κόντρα στο κατεστημένο.
Όπως αυτό που θέλει τους ανθρώπους να καλούνται να διαλέξουν μεταξύ μπύρας και κρασιού. Αυτό το δίπολο πολλές φορές μπλοκάρει τις επιθυμίες των ανθρώπων που δίχως να έχουν στο πίσω μέρος του μυαλού τους την κατάχρηση αλκοόλ επιθυμούν να συνδυάσουν στο ίδιο γεύμα κρασί και μπύρα. Δημιουργήσαμε το Illegal που από τη μία πάει κόντρα σε ένα παλαιό κατεστημένο δίχως να είναι παράνομο κι από την άλλη έρχεται να δώσει λύση στις ανασφάλειες πολλών ανθρώπων που εκτιμούν τόσο το κρασί όσο και τη μπύρα…» . Με αυτή την ξεκάθαρη και σύντομη επεξήγηση όρισαν οι δημιουργοί του Illegal τον τρόπο με τον οποίο επέλεξαν όνομα για το μοναδικό προϊόν τους που συνδυάζει κατά 50% υψηλής ποιότητας κρασί από σταφύλια Sauvignon Blanc από την οινοπαραγωγική περιοχή Casablan- ca της Χιλής και κατά 50% μπύρα Lager.

Το εκπληκτικό με το Illegal είναι πως καταφέρνει να συνδυάσει δύο παγκοσμίως διάσημα προϊόντα με χαρακτηριστικά αναγνωρίσιμη τυπικότητα το καθένα, αποδίδοντας στο ακέραιο τόσο τις δύο αντίρροπες προσωπικότητες, όσο και τη δική του. Με χαμηλό αλκοόλ στο 6% vol, είναι έντονο και τροπικό αρωματικά και γευστικά ενώ διαθέτει αμεσότητα στην έκφραση. Ισορροπημένο δομικά με έντονα δροσιστική οξύτητα στην οποία συμβάλει χαρακτηριστικά το CO2 από τη δεύτερη ζύμωση.

source
Τα πάντα για την μπύρα τις Μικροζυθοποιίες και το homebrewing
Μικροβιολογία Μπύρας

Ο αριθμός των μικροοργανισμών που μπορούν να αντέξουν στις εχθρικές συνθήκες που δημιουργούν τα συστατικά της μπύρας (αλκοόλη, εκχυλίσματα λυκίσκου, λίγα θρεπτικά συστατικά, χαμηλό ρΗ=4-4,5), μπορούν να αναπτυχθούν και να προκαλέσουν αλλοιώσεις σε αυτή. Τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας, τα οποία θεωρούνται κρίσιμα για τη μικροβιακή αλλοίωση της μπύρας είναι: 
• η χύμα αποθήκευση της μπύρας κατά τη διάρκεια της ωρίμανσης, 
• η συσκευασία της μπύρας σε βαρέλια των 30 γαλονιών και 
• η μεταφορά της μπύρας από τα βαρέλια, με τη χρήση κανουλών και σωλήνων με σκοπό τη διανομή της. 
Αντιθέτως η μπύρα που είναι συσκευασμένη σε μπουκάλια ή κουτάκια, δεν αναμένεται να παρουσιάσει κάποιο πρόβλημα αλλοίωσης, καθώς μετά τη συσκευασία της έχει υποστεί θερμική παστερίωση ή διύλιση για αδρανοποίηση ή απομάκρυνση των αλλοιογόνων μικροοργανισμών.

Το πιο συνηθισμένο βακτήριο που έχει ανιχνευθεί στη μπύρα ανήκει στην κατηγορία των Lactobacilli και είναι το L. brevis. Πρόκειται για ένα πολύ ανθεκτικό βακτήριο ως προς τα πικραντικά συστατικά του λυκίσκου, το οποίο αναπτύσσεται σε θερμοκρασία 30° C και σε pH 4-5. Άλλα γένη αυτής της κατηγορίας, τα οποία έχουν ανιχνευθεί σε μικρότερο βαθμό, είναι τα L. lindneri, το οποίο αναπτύσσεται κυρίως σε μπύρες lager και στους 19° C, καθώς και το L. brevisimilis, το οποίο είναι δύσκολο να ανιχνευθεί διότι δεν ευνοείται από το περιβάλλον εμφιάλωσης της μπύρας. Σπάνια έχουν εντοπιστεί και τα γένη L. delbrueckii, L. fructivorans, L. fermentum, L. corynernus, L. curvatus, L. plantarum. Πάνω από εννέα γένη Lactobacilli που έχουν ανιχνευθεί στη μπύρα θεωρούνται αλλοιογόνα. Η ανάπτυξή τους εξαρτάται από το είδος της μπύρας και τα θρεπτικά συστατικά που έχουν απομείνει μετά τη ζύμωση. Τα Lactobacilli είναι περισσότερο επικίνδυνα για επιμόλυνση της μπύρας κατά το στάδιο της ωρίμανσης και μετά το πακετάρισμα. Η αλλοίωση που προκαλούν διακρίνεται από μια διακριτική θολότητα, αλλά πολλές φορές πριν αυτό γίνει φανερό παρατηρείται μια «βουτυρική» γεύση από το σχηματισμό του διακετυλίου, το οποίο τροποποιεί την τελική γεύση της μπύρας.

Τόσο οι Lactobacilli όσο και οι pediococci αναπτύσσονται με πολύ αργούς ρυθμούς στην μπύρα κατά τη διάρκεια της ωρίμανσης, αλλά και μετά την συσκευασία της. Οι pediococci παράγουν οξέα και ένα δυνατό άρωμα βουτύρου λόγω της δομής του διακετυλίου και ropiness λόγω της εξωκυτταρικής slime δομής τους. Άλλα είδη που αναπτύσσονται υπό αναερόβιες συνθήκες της αποθηκευμένης μπύρας και προκαλούν αλλοίωση είναι τα: Zymonas mobilis, Pectinatus spp., Selenomonas spp., Zymophilus spp., Megasphaera cerevisiae. Η έκθεση της μπύρας στο οξυγόνο θα ενισχύσει την ανάπτυξη βακτηρίων οξικού οξέος τα οποία οξειδώνουν την αιθανόλη σε οξικό οξύ, δίνοντας αλλοιωτικά γεύσης ενώ ταυτόχρονα προκαλούν θολότητα και ropiness.

Η ανάπτυξη οποιασδήποτε ζύμης πέρα από το είδος που έχει επιλεγεί κατά τη διάρκεια της ωρίμανσης ή οποιασδήποτε ζύμης μετά της συσκευασίας της μπύρας, θα οδηγήσει σε αλλοίωση της γεύσης και σε θολότητα. Πολλά ζυμωτικά είδη των γενών: Saccharomyces, Kluyveromyces, Torulaspora, Zygosaccharomyces, Dekkera, Brettanomyces, είναι ικανά να προκαλέσουν προβλήματα. Η έκθεση της μπύρας στον αέρα θα ενισχύσει την ανάπτυξη οξειδωτικών ειδών των γενών: Pichia, Debaryomyces, Hansenula, Candida. Τα γένη των Dekkera και Brettanomyces παράγουν υψηλές συγκεντρώσεις οξικών οξέων και εστέρων. Το Hansenula spp. οδηγεί σε παραγωγή εστέρων, ενώ άλλα δίνουν φαινολικά αλλοιωτικά γεύσης και μπορούν να ζυμώσουν δεξτρίνες που έχουν απομείνει στην μπύρα. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι ειδικοί τύποι μπύρας, όπως η μπύρα lambic από το Βέλγιο όπου η ανάπτυξη των ειδών Brettanomyces και η συνδεδεμένη παραγωγή οξικών οξέων και εστέρων θεωρούνται επιθυμητά. 

Μικροβιολογία Μπύρας
Από την κατηγορία των Pediococcus, το πιο συνηθισμένο στη μπύρα είναι το γένος Ρ. damnosus και πιο σπάνια τα γένη Ρ. inopinatus, Ρ. dextrinicus, Ρ. pentosaceus. Από αυτά, ανιχνεύονται συχνά στις εμβολιασμένες ζύμες τα Ρ. damnosus και Ρ. pentosaceus, τα οποία είναι τα πιο ανθεκτικά στην αντισηπτική βάση των συστατικών του λυκίσκου. Αποτέλεσμα της ανάπτυξής τους είναι ο σχηματισμός οξέων και η παραγωγή μεγάλης ποσότητας διακετυλίου, που αλλοιώνει το άρωμα της μπύρας. Η παρουσία κάποιων ζυμώσιμων σακχάρων στη μπύρα δίνει την ευκαιρία στα βακτήρια αυτά να παράγουν γλοιώδη υγρά. 

Το είδος Leuconostoc mesenteroides έχει ανιχνευθεί στη μπύρα αλλά δεν ευθύνεται για αλλοίωσή της. Το αναερόβιο γένος Micrococcus kristinae αναπτύσσεται σε σχετικά υψηλό pH και είναι ανθεκτικό στα οξέα και στα συστατικά του λυκίσκου. Αποτελεί αλλοιογόνο μικροοργανισμό για τη μπύρα και η ανάπτυξή του εξαρτάται από τη περιεκτικότητα οξυγόνου στη μπύρα. Ακόμη και ίχνη ανάπτυξής του κάτω από αναερόβιες συνθήκες μπορούν να δώσουν ένα φρουτένιο άρωμα και να αλλοιώσουν τη γεύση της μπύρας. 

Από τα βακτήρια που σχηματίζουν σπόρια, αυτό που ανιχνεύεται περισσότερο στις ζυθοποιίες είναι το αερόβιο γένος Bacillus. Σπόρια των βακτηρίων αυτού του γένους υπάρχουν στη βύνη και στα αμυλούχα πρόσθετα και επιβιώνουν κατά το βρασμό του ζυθογλεύκους, αλλά δεν είναι ικανά να αναπτυχθούν λόγω του χαμηλού pH του ζυθογλεύκους και της μπύρας. Ωστόσο, τα θερμόφιλα βακτήρια B. coagulons και Β. stearothermophilus παράγουν άφθονο γαλακτικό οξύ κατά την παραμονή του ζυθογλεύκους για δύο ώρες σε θερμοκρασίες 55-70° C και συνεισφέρουν στο σχηματισμό νιτροσαμινών λόγω μετατροπής των νιτρικών σε νιτρώδη. Τα βακτήρια που προκαλούν αλλοιώσεις της μπύρας μπορούν να εισέλθουν σε οποιοσδήποτε φάση της ζυθοποίησης, να αναπτυχθούν και να προκαλέσουν αλλοιώσεις της μπύρας και ανάπτυξη οσμών και γεύσεων.

Τρόποι αντιμετώπισης αλλοίωσης της μπύρας
Η κρύα διήθηση είναι ένας τρόπος διαύγασης της μπύρας με μειωμένο χρόνο αποθήκευσης. Η μπύρα (η lager ιδιαίτερα) γίνεται διαυγέστερη με την εκτεταμένη αποθήκευση, η οποία επιτρέπει στις πρωτεΐνες και άλλα μόρια να συσσωματωθούν και να καθιζάνουν από το αιώρημα. Η μπύρα μπορεί έπειτα να αποσυρθεί και να εμφιαλωθεί. Ένας τρόπος να μειωθεί ο χρόνος που απαιτείται είναι να καταψυχτεί η μπύρα, που αναγκάζει αυτά τα μόρια "να συσσωματωθούν" και να διηθηθούν εύκολα έξω. Το πλεονέκτημα είναι ότι μικραίνει ο χρόνος ζυθοποίησης, ωθώντας με αυτόν τον τρόπο την παραγωγικότητα, ενώ το μειονέκτημα είναι ότι η κρύα διήθηση αφαιρεί επίσης πολλά συστατικά που συμβάλλουν στη γεύση και στη μεστότητα της μπύρας.

"Η παστερίωση με θέρμανση" είναι μια περιττή φράση δεδομένου ότι η παστερίωση σημαίνει θέρμανση για να θανατωθούν τα μικρόβια. Μερικές μπύρες είναι συσκευασμένες σε μπουκάλι ή είναι βαρελίσιες, που σημαίνει ότι οι ζωντανές ζύμες είναι ακόμα στην μπύρα στη συσκευασία της. Οι περισσότερες μπύρες είτε διηθούνται είτε παστεριώνονται, για να αφαιρεθούν είτε να θανατωθούν όλες οι ζύμες και τα βακτηρίδια. Αυτό δημιουργεί ένα σταθερότερο προϊόν με μια μακρύτερη διάρκεια στο ράφι. Η παστερίωση είναι ακριβότερη και τείνει να αλλάξει τη γεύση. Η διήθηση είναι φτηνότερη, αφήνει μια πιο διαυγή μπύρα και έχει τη λιγότερη επίδραση στη γεύση.